بیماری هپاتیت ب B: علایم، درمان، راههای انتقال و عوارض

بیماری هپاتیت ب B: علایم، درمان، راههای انتقال و عوارض

هپاتیت ب یکی از بیماری‌های واگیردار کبد است که در اثر عفونت به ویروس هپاتیت بی (B) ایجاد می‌شود. شدت این بیماری می‌تواند از یک بیماری خفیف به مدت چند هفته تا بیماری شدیدی که تا پایان عمر ادامه دارد، متغیر باشد.

هپاتیت ب معمولاً از طریق خون، ترشحات اندام‌های تناسلی یا سایر مایعات بدن، از شخص آلوده به ویروس هپاتیت ب به بدن شخص دیگری که آلوده نیست، وارد می‌شود. این انتقال ممکن است از طریق تماس جنسی با شخص بیمار و یا استفاده مشترک از تیغ، سوزن، سرنگ و سایر وسایل استعمال دارو اتفاق بیفتد، اما این ویروس به وسیله تماس‌های عادی مثلاً از طریق لیوان، قاشق و چنگال در خانه و یا استفاده از حمام مشترک، انتقال پیدا نمی‌کند. همچنین هپاتیت ب می‌تواند از مادر بیمار به نوزاد تازه متولد شده هم سرایت کند..

انواع هپاتیت ب

هپاتیت ب حاد، یک عفونت ویروسی شدید و کوتاه مدت است که در طول شش ماه اول بعد از آنکه بیمار در معرض ویروس هپاتیت قرار می‌گیرد، ایجاد می‌شود. عفونت حاد می‌تواند – البته نه در همه موارد – منجر به عفونت مزمن شود. عفونت مزمن به ویروس هپاتیت ب یک بیماری دراز مدت است که وقتی ویروس هپاتیت در بدن بیمار باقی می‌ماند، ایجاد می‌شود.

هپاتیت ب مزمن، یک بیماری خطرناک است که می‌تواند منجر به بیماری‌های دراز مدت و خطرناک دیگری از قبیل سیروز کبدی، سرطان کبد و حتی مرگ شود.

چه عاملی باعث هپاتیت ب می‌شود؟

هپاتیت ب به خاطر عفونت با ویروس هپاتیت ب ایجاد می‌شود. افراد بیمار و سالم در جامعه، ویروس هپاتیت ب را به یکدیگر منتقل می‌کنند. این انتقال هنگامی اتفاق می‌افتد که شما به عنوان یک فرد سالم در تماس با مایعات زیر از بدن بیمار قرار می‌گیرید:

• خون

• مایع منی

• ترشحات آلت تناسلی

• بزاق

شایع‌ترین راه‌ها برای انتقال این ویروس عبارتند از:

• فرو روفتن سر سوزن آلوده در پوست

• اجسام تیز و برنده

• تیغ‌های تیز و مسواک‌ آلوده

• رابطه جنسی محافظت نشده با فرد بیمار

• استفاده از وسایل مشترک برای تزریق دارو

نوزادان هم ممکن است این ویروس را از مادر بیمار خود دریافت کنند. کودکان آلوده به ویروس هپاتیت ب نیز می‌توانند این ویروس را به کودکان دیگری که با آنها بازی می‌کنند منتقل کنند، به ویژه در صورتی که کودک بریدگی‌ها و زخم‌های زیادی روی پوست خود داشته باشد.

چه کسانی در معرض خطر ابتلاء به هپاتیت ب هستند؟

هر فرد سالمی می‌تواند از طریق تماس با خون یا ترشحات بدن بیماری که به ویروس هپاتیت ب آلوده است، به این بیماری مبتلا شود.

برخی از افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلاء به هپاتیت ب هستند، عبارتند از:

• کودکانی که از مادران مبتلا به هپاتیت ب زاده می‌شوند.

• افراد بومی آسیا و جزایر اقیانوس آرام

• افرادی که به مدت طولانی در مراکز مراقبتی زندگی می‌کنند و یا معلول جسمی هستند.

• افرادی که در خانه‌ای زندگی می‌کنند که بیمار مبتلا به هپاتیت در آن حضور دارد.

• افرادی که به بیماری‌های انعقاد خون از قبیل هموفیلی مبتلا هستند.

• افرادی که به دلیل نارسایی کلیه نیاز به دیالیز دارند.

• افرادی که از طریق داخل وریدی (IV)، دارو مصرف می‌کنند.

• افرادی که رابطه جنسی حفاظت نشده با جنس مخالف یا موافق خود دارند، به ویژه آنهایی که با شریک‌های جنسی متعدد رابطه برقرار می‌کنند.

• افرادی که به اقتضای شغل خود در تماس مداوم با خون، مایعات بدن و یا سوزن و اجسام نوک تیز قرار دارند.

• افرادی که در محیط زندان زندگی یا کار می‌کنند.

• افرادی که قبل از سال‌های اول دهه ۷۰ شمسی (دهه ۹۰ میلادی)، عمل انتقال (تعویض) خون یا فرآورده‌های خونی و یا عمل پیوند عضو انجام داده‌اند.

• افرادی که داروهایی مصرف می‌کنند که باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن و کاهش توانایی آن در مبارزه با عوامل عفونی و بیماری‌زا می‌شود.

• افراد مبتلا به بیماری ایدز (HIV) یا هپاتیت سی

خانم‌های باردار باید حتماً آزمایش هپاتیت ب را انجام دهند.

علائم بیماری هپاتیت ب چیست؟

بیماری هپاتیت ب طیف وسیعی از علائم مختلف را شامل می‌شود. این بیماری ممکن است خفیف و بدون هیچ علائمی باشد و یا باعث ایجاد هپاتیت مزمن شود. در برخی از موارد، هپاتیت ب می‌تواند منجر به نارسایی کبد و مرگ بیمار شود. علائم این بیماری در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد، اما شایع‌ترین علائم آن شامل موارد زیر است:

• کم اشتهایی

• حالت تهوع

• خستگی و بی‌حالی شدید

• تب

• ضعف و سوزش عضلات

• زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم‌ها

• تیره شدن رنگ ادرار

• خاکستری یا روشن شدن رنگ مدفوع

• درد در ناحیه شکم و اطراف ناف

• اسهال

• خونریزی و خون‌مردگی آسان

علائم بیماری هپاتیت ب ممکن است مشابه با علائم بیماری‌های دیگری باشد، بنابراین برای اطمینان و تشخیص قطعی این بیماری حتماً باید به پزشک یا مراقب سلامت خود مراجعه کنید.

هپاتیت ب چگونه تشخیص داده می‌شود؟

به منظور تشخیص بیماری ‌ هپاتیت ب، پزشک متخصص کبد یک معاینه فیزیکی و یک آزمایش خون بر روی شما انجام می‌دهد. اگر متخصص کبد، شما را مشکوک به بیماری هپاتیت مزمن تشخیص دهد، احتمالاً چند نمونه کوچک (بیوپسی) از بافت کبد شما به وسیله یک سوزن ریز می‌گیرد. این نمونه‌ها در زیر میکروسکوپ مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرد تا نوع بیماری کبد و شدت آن تعیین شود.

معمولاً آزمایش اولتراسوند نیز بر روی بیمار انجام می‌شود تا اگر شدت بیماری کبد خیلی زیاد است، بتوان آن را تشخیص داد.

هپاتیت ب چگونه درمان می‌شود؟

داروهایی برای درمان هپاتیت ب مزمن

پزشک شما داروی خاصی یا ترکیبی از چند دارو را برای درمان هپاتیت ب برایتان تجویز می‌کند. در طول دوره درمان، پزشک علائم بیماری شما را به دقت تحت نظر خواهد داشت و با یک برنامه زمانی منظم از شما آزمایش خون می‌گیرد تا مطمئن شود که داروهای تجویز شده از تأثیر و کارآیی لازم در درمان شما برخوردار است.

داروهایی که به صورت تزریقی تجویز می‌شوند، عبارتند از:

• اینترفرون

• پگ اینترفرون

داروهایی که به صورت خوراکی مصرف می‌شوند، عبارتند از:

• آدفوویر

• انتکاویر

• لامیوودین

• تلبیوودین

• تنوفوویر

پیوند کبد

در صورتی که بیماری هپاتیت ب به صورت مزمن در آمده باشد و آسیب‌های شدیدی را به کبد وارد کرده و باعث نارسایی کبد شده باشد، احتمالاً بیمار نیاز به پیوند کبد خواهد داشت. پیوند کبد یک عمل جراحی است که برای برداشتن کبد بیمار یا آسیب‌دیده و جایگزین کردن آن با یک کبد سالم که از فرد دیگری به نام فرد اهدا کننده گرفته شده است، انجام می‌گیرد. اگر پزشکان تشخیص بدهند که شما به پیوند کبد نیاز دارید، باید با آنها در مورد الزامات و شرایط زندگی با یک کبد پیوندی در درازمدت مشورت کنید.

آزمایش سرطان کبد

ابتلاء به بیماری هپاتیت ب باعث افزایش خطر بروز سرطان کبد در بیمار می‌شود، بنابراین ممکن است پزشک شما هر ۶ تا ۱۲ ماه یک بار آزمایش اولتراسوند از کبد را برای بررسی علائم احتمالی سرطان انجام دهد. به خاطر داشته باشید که تشخیص زود هنگام سرطان امکان موفقیت در درمان آن را بیشتر می‌کند.

در صورتی که من داروی هپاتیت ب مصرف می‌کنم، چه اقداماتی لازم است انجام دهم؟

اگر شما هم داروهای هپاتیت ب را مصرف می‌کنید، لازم است به طور مداوم و از نزدیک تحت نظر متخصص کبد باشید. شما باید هر ۳ تا ۶ ماه یک بار آزمایش خون بدهید تا میزان ویروس و میزان آنزیم آلانین آمینوترانسفراز (ALT) در خون شما اندازه‌گیری شود. همچنین سایر آزمایش‌های مربوط به هپاتیت ب (از قبیل آزمایش «آنتی‌ژن e» که اغلب در زمان بالا بودن مقدار ویروس در خون انجام می‌شود) باید به طور منظم بر روی شما انجام شود و به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید.

اگر شما به بیماری هپاتیت ب مزمن مبتلا هستید، رعایت توصیه‌های زیر می‌تواند به حفظ سلامتی شما کمک کند:

• از مصرف الکل به طور کامل اجتناب کنید.

• سیگار نکشید.

• وزن بدن را در حد سالم نگه دارید و اضافه وزن نداشته باشید.

• از برقراری رابطه جنسی محافظت نشده اکیداً خودداری کنید.

• از استفاده مشترک از سرنگ‌های تزریق دارو خودداری کنید.

• از پزشک خود بخواهید تا آزمایش‌هایی جهت بررسی آسیب‌دیدگی احتمالی کبد برای شما تجویز کند.

• در مورد واکسیناسیون هپاتیت آ (A) با پزشک خود مشورت کنید.

• حتماً واکسن‌های آنفولانزا، سینه پهلو (پنومونی)، سه گانه (دیفتری، کزاز و سیاه سرفه) و زونا را به موقع دریافت کنید.

• نحوه محافظت از خود در برابر سایر ویروس‌های هپاتیت را به خوبی فرا بگیرید.

• سعی کنید به یک گروه حمایت از بیماران مبتلا به هپاتیت ب بپیوندید.

برای جلوگیری از ابتلاء به هپاتیت ب چه کاری می‌توانم انجام دهم؟

مهم‌ترین اقداماتی که شما می‌توانید برای محافظت از خود و دیگران در برابر ویروس هپاتیت ب انجام دهید، عبارت است از:

• استفاده از کاندوم در زمان رابطه جنسی

• اطمینان کامل از اینکه برای تتو و سوراخ‌کاری (پیرسینگ) بر روی بدن شما از ابزار تمیز که به نحو صحیحی ضد عفونی و استریل شده باشد، استفاده می‌شود.

• عدم استفاده مشترک از سوزن، سرنگ و سایر وسایل استعمال دارو

• عدم استفاده مشترک از تیغ یا مسواک

• عدم تماس با خون یا ترشحات بدن افراد دیگر بدون پوشیدن دستکش