تومور و سرطان غدد فوق کلیوی یا آدرنال: علائم و درمان

تومور و سرطان غدد فوق کلیوی یا آدرنال: علائم و درمان

غدد فوق کلیوی غدد درون‌ریزی هستند که در بالای کلیه‌ها قرار گرفته و بسیاری از هورمون‌های مهم مانند آدرنالین، الدسترون و کورتیزول را به طور منظم در بدن ترشح می‌کنند. این هورمون‌ها به کنترل فشار خون، ضربان قلب، تولید هورمون‌های جنسی و تنظیم چربی، پروتئین و کربوهیدرات‌ها کمک می‌کنند. در حالی که بسیاری از توده‌ها در غدد فوق کلیوی غیر سرطانی هستند ممکن است لازم باشد برای ایجاد تعادل هورمونی یکی از غدد فوق کلیوی برداشته شود اما مانند بقیه قسمت‌های بدن این غدد نیز در برابر تومورهای خوش‌خیم و یا بدخیم ایمن نیستند. اگر این تومورها در غده فوق کلیوی بیمار ایجاد شد ممکن است اثرات منفی داشته باشد.

علل

علت تومور غده فوق کلیوی (هم تومور خوش‌خیم و هم تومور بدخیم) در حال حاضر ناشناخته است. کارشناسان در حال تحقیق روی این بیماری هستند تا بتوانند در آینده از عللی که باعث ابتلا به این تومورها می‌شود پیشگیری کنند.

علائم

توده‌های سرطانی در غده فوق کلیوی غالباً علائمی به همراه ندارند. علل تومورهای غدد فوق کلیوی به روش‌های متخلفی مشخص می‌شوند. از آنجا که وظایف بسیار مهمی در بدن به عهده غدد فوق کلیوی است، یک تومور می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد. پزشک به شما در از بین بردن علائم کمک می‌کند.

برخی از علائم تومورهای غده فوق کلیوی عبارتند از:

1. فشار خون بالای غیرقابل ‌کنترل

2. افزایش وزن بدون دلیل که معمولاً در بالای استخوان گردن و اطراف شکم دیده می‌شود.

3. چربی‌های موضعی پشت گردن و شانه‌ها

4. پوکی استخوان که باعث شکستگی می‌شود.

5. حالات عصبی، اضطراب و تومور

6. افسردگی یا بدخلقی

7. عدم تعادل در پتاسیم و نمک (مانند کاهش سطح پتاسیم خون)

8. ضعف

9. گرفتگی عضلانی

10. علائم کشیدگی پوست روی شکم که به رنگ بنفش دیده می‌شوند.

11. رشد زیاد مو در صورت، قفسه سینه و کمر در زنان

12. بی‌نظمی در عادت ماهیانه

13. کبود شدن سریع بدن

14. افزایش سطح قند خون که غالباً منجر به ابتلا به دیابت می‌شود.

وجود این علائم لزوماً به معنی وجود تومور و غده آدرنال نیست. اگر شما این علائم را دارید راه عاقلانه این است که به یک متخصص کلیه و مجاری مراجعه کرده و با وی مشورت کنید.

عوارض تومورهای آدرنال

بیشتر تومورهای آدرنال خوش‌خیم هستند به این معنی که به قسمت‌های دیگر بدن گسترش نمی‌یابند. بسیاری از این‌ها هورمون‌هایی را تولید می‌کنند که باعث ناراحتی‌های فیزیکی مزمن می‌شود. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:

سندرم کوشینگ

سندرم کوشینگ یک بیماری است که باعث ایجاد تومور شده و غالباً در افراد بین ۲۰ تا ۵۰ ساله دیده می‌شود. این بیماری به دلیل ترشح زیاد هورمون هیدروکورتیزول (کورتیزول) ایجاد می‌شود که غالباً در غده فوق کلیوی نیست بلکه مشکلی در غده هیپوفیز مغز است. اگر این غده یک تومور ایجاد کند باعث تولید مقادیر زیادی هورمون آدرنوکورتیکوتروپین شده که بر رشد غدد فوق کلیوی و تولید بیش از حد هورمون‌ها تأثیر می‌گذارد. اختلالات هیپوفیز و تومورها ۸۵ درصد موارد سندرم کوشینگ را تشکیل می‌دهند.

برخی دیگر از دلایل تولید بیش از حد هورمون کورتیزول وجود تومور در غده فوق کلیوی است که البته بسیار به ندرت اتفاق می‌افتد. علائم همراه با این بیماری شامل چاقی، فشار خون بالا، دیابت، ضعف، رشد زیاد موهای بدن و اختلال در عادت ماهیانه و ناتوانی‌های جنسی می‌شود. این علائم همچنین با استفاده طولانی مدت و زیاد هورمون گلوکوکورتیکواستروئید همراه است. درمان غده هیپوفیز و تومورهای آدرنال معمولاً به وسیله عمل‌های جراحی انجام می‌شود که به مشخصات تومور بستگی دارد. احتمالاً عمل جراحی آدرنال با درمان‌های جایگزین هورمونی مادام‌العمر همراه خواهد بود.

بیماری کان

بیماری کان (یا سندرم کان) یک بیماری بسیار نادر است که معمولاً در زنان اتفاق می‌افتد. این بیماری ممکن است به دلیل رشد بیش از حد (هایپرپلازی) در بافت غده فوق کلیوی یا یک تومور خوش‌خیم در یکی از غدد ایجاد شود. این بیماری باعث تولید بیش از حد آلدوسترون، کمبود پتاسیم و افزایش دفع سدیم از کلیه‌ها می‌شود. علائم این بیماری عبارتند از فشار خون نسبتاً بالا، یبوست، ضعف عضلانی، تکرر ادرار، تشنگی شدید، سردرد و تغییرات شخصیتی. این علائم لزوماً در همه افراد مبتلا به این بیماری دیده نمی‌شود.

پیش‌آگهی‌ها زمانی خوب است که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود. عمل جراحی زمانی که بیماری به دلیل وجود تومورها است مورد توجه قرار می‌گیرد. در برخی بیماران می‌توان بیماری را به وسیله محدود کردن رژیم سدیم در استفاده از داروهای ادرارآور که فعالیت الدوسترون را مسدود می‌کنند مدیریت کرد.

فئوکروموسیتوما

فئوکروموسیتوما یک بیماری نادر است که از تومورهای موجود در بخش میانی غده فوق کلیوی ایجاد شده و باعث تولید بیش از حد آدرنالین و نورآدرنالین می‌شود. علائم اولیه این بیماری شامل فشار خون بالا، سر درد، تپش قلب و تعریق مفرط است. علائم دیگر که کمتر شایع است شامل عصبانیت، اضطراب، تومور، حالت تهوع، ضعف، درد در قفسه سینه و شکم، احساس خستگی و کاهش وزن می‌شود. معمولاً اقدامات درمانی با داروهای کنترل فشار خون شروع شده و احتمالاً با انجام عمل‌های جراحی برای برداشتن تومور ادامه می‌یابد.

تشخیص و بررسی میزان پیشرفت بیماری

پس از بررسی سوابق پزشک و انجام معاینات بالینی ممکن است پزشک آزمایش‌ها و عکس‌برداری‌هایی را برای تشخیص انجام دهد که عبارتند از:

1. سی تی اسکن، ام آر آی یا سونوگرافی

2. مطالعات ادرار

3. آزمایش خون

4. عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس یا اسکن استخوان‌ها

5. بیوپسی سوزنی توده در برخی موارد

مرحله سرطان غده فوق کلیوی با بررسی سایز تومور اولیه، میزان حمله محلی و این که آیا سرطان به غدد لنفاوی سرایت کرده است یا نه مشخص می‌شود.

اقدامات درمانی

درست مانند بسیاری از تومورهای سرطانی، درمان تومور و غده آدرنال نیز باید توسط یک پزشک متخصص انجام شود. روش درمانی ترجیحی لاپاروسکوپی برای برداشت تومور و بافت آسیب‌دیده است. در اغلب اوقات این روش‌های درمانی شامل آدرنالکتومی یا برداشتن همه غده فوق کلیوی می‌شود.

اقدامات درمانی به برخی از عوامل از جمله سن بیمار، میزان سلامت عمومی و شدت اختلالات هورمونی بستگی دارد. در صورت نیاز متخصص اورولوژی با پزشکان متخصص دیگر همکاری کرده تا یک یا چند مورد زیر را به انجام برسانند:

عمل جراحی

عمل جراحی اصلی‌ترین روش درمانی برای برداشتن تومور آدرنال است. عمل جراحی ممکن است در صورت سرطانی بودن توده یا وجود اختلالات هورمونی توصیه شود. معمولاً عمل جراحی به صورت لاپاروسکوپی انجام می‌شود که در آن به جای یک شکاف بزرگ چندین شکاف کوچک برای انجام عمل ایجاد می‌شود که درد کمتری داشته و فرایند بهبودی آن نیز سریع‌تر انجام می‌شود. درمان‌های مبتنی بر جراحی برای تومورهای آدرنال ادنالکتومی نامیده می‌شود.

در این عمل، کل غدد فوق کلیوی و بافت‌های چربی اطراف آن برداشته می‌شود. این عمل برای تومورهای آدرنال که بزرگ‌تر از ۵ سانتی‌متر هستند یا برای تومورهای کوچک‌تر که مشکوک به سرطان هستند یا برای تولید بیش از حد هورمون‌ها، انجام می‌شود. آدرنالکتومی به روش لاپروسکوپیک (کم تهاجمی) انجام می‌شود مگر در مواقعی که تومور بسیار بزرگ باشد یا در اندام‌های اطراف نفوذ کرده باشد.

اگر تومور در بافت‌های اطراف نفوذ کرده باشد (مانند کبد یا طحال) ممکن است این ارگان‌ها و کلیه‌ها برداشته شوند. بسته به محل و گستردگی و پیشرفت بیماری، روش‌های عمل باز مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی بیماران ممکن است قبل از انجام عمل ملزم به مصرف برخی داروها شوند.

مشاهده

برخی توده‌ها در غده فوق کلیوی غیرسرطانی هستند و باعث اختلالات هورمونی نمی‌شوند که به آنها آندوم‌های غیرفعال گفته می‌شود و غالباً بدون نیاز به مداخله در طول زمان تحت نظارت و مشاهده قرار می‌گیرند.

داروها 

پس از برداشتن غدد فوق کلیوی بیش ‌فعال، شما باید برای تنظیم سطح هورمون‌ها برخی داروها را مصرف کنید. این اقدامات درمانی معمولاً توسط یک متخصص غدد درون‌ریز (پزشکی که در تنظیم سطوح هورمونی تخصص دارد) با مشورت یک متخصص اورولوژی برای ارائه یک برنامه درمانی انجام می‌شود.

پیگیری

تصویربرداری‌های سریالی با سی تی اسکن یا ام آر آی و انجام آزمایش‌های خون باید به طور مرتب انجام شود. معمولاً عمل جراحی برداشت توده‌های سرطانی باید با دقت زیادی انجام شود تا اختلالات هورمونی در تومورهای غیر سرطانی ایجاد نشود.