سرطان پروستات:علائم،دلایل و درمان

سرطان پروستات:علائم،دلایل و درمان

سرطان پروستات به معنی سرطان غده پروستات است و سومین عامل منجر به مرگ ناشی از سرطان در مردان می‌باشد. حدوداً یک نفر از هر هفت مرد در طول زندگی خود دچار این بیماری می‌شود و یک نفر از هر ۳۹ مرد نیز در اثر آن می‌میرد. تومور در پروستات می‌تواند خوش‌خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشد.

تومورهای خوش‌خیم به ندرت تهدیدی برای زندگی هستند و به سایر بخش‌های بدن گسترش نمی‌یابند. آنها را می‌توان برداشت و ممکن است مجدداً به آرامی رشد کنند (هرچند معمولاً بطور مجدد رشد نمی‌کنند).

تومورهای بدخیم (سرطان پروستات) گاهی اوقات ممکن است تهدیدکننده حیات باشند و می‌توانند به دیگر بخش‌های بدن گسترش پیدا کنند، اغلب قابل برداشته شدن هستند اما گاهی اوقات مجدداً رشد می‌کنند.

ورم و التهاب مزمن پروستات می‌تواند در مردان با سنین مختلف رخ دهد، هر چند معمولاً مردان بین ۳۰ تا ۵۰ ساله را درگیر می‌کند؛ اما سایر مشکلات پروستات مانند بزرگی پروستات یا سرطان پروستات معمولاً در مردان مسن مشاهده می‌شود.

علائم سرطان پروستات

در مراحل اولیه، سرطان پروستات اغلب علائمی ندارد. علائم می‌تواند مانند بزرگ شدن پروستات یا هیپرپلازی خوش خیم پروستات باشد. بنابراین، مشاوره با یک متخصص در صورت بروز علائم ادراری بسیار مهم خواهد بود. علائم بعدی شامل موارد زیر هستند:

1. درد مبهم در ناحیه پایین لگن

2. تکرر ادرار

3. مشکل در ادرار، درد، سوزش یا جریان کم ادرار

4. خون در ادرار

5. انزال دردناک

6. درد در پایین کمر، باسن یا بالای ران‌ها

7. کاهش اشتها

8. کاهش وزن

9. استخوان درد

دلایل

دلیل بروز سرطان پروستات همچنان ناشناخته است و محققین امیدوارند که به زودی پاسخی برای آن پیدا کنند. نظریه امروزی این است که عوامل زیادی می‌توانند باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات شوند.

عوامل خطر

سن

با افزایش سن مردان، خطر ابتلا به سرطان پروستات افزایش می‌یابد. سرطان پروستات عامل حدود ۱۰ درصد از مرگ‌های ناشی از سرطان در مردان ۶۰ تا ۷۹ ساله است. این سرطان موجب تقریباً ۲۳ درصد از مرگ‌های ناشی از سرطان در مردان بالای ۸۰ سال می‌باشد. این بیماری در مردان کمتر از ۴۰ سال به ندرت یافت می‌شود.

نژاد

مردان آفریقایی-آمریکایی در بالاترین خطر ابتلا به این بیماری هستند. از هر ۱۰۰ هزار مرد سیاهپوست بیشتر از ۲۰۰ مورد از این بیماری مشاهده می‌شود. مردان آسیایی تقریباً نصف آفریقایی-آمریکایی‌ها دچار این سرطان می‌گردند. همچنین مردان این گروه نژادی بیشتر در وضعیتی که بیماری پیشرفته‌تر است،‌ تشخیص داده می‌شوند. احتمال مرگ این افراد در اثر سرطان پروستات نسبت به مردان سفیدپوست یا آسیایی بیشتر است.

سابقه خانوادگی

مردان دارای سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پروستات بیشتر در معرض خطر می‌باشند. اگر پدر، برادر یا سایر بستگان نزدیکتان در گذشته به سرطان پروستات مبتلا شده باشد، احتمال ابتلا به آن برای شما نیز بیشتر خواهد بود. این ادعا در شرایطی که دو یا چند خویشاوند نزدیک مبتلا به سرطان پروستات شده باشد یا یکی از بستگان نزدیک قبل از ۵۵ سالگی مبتلا به آن شده باشد، صادق است.

سیگار کشیدن

مطالعات نشان می‌دهند که احتمال ابتلا به سرطان پروستات ممکن است برای افراد سیگاری دو برابر باشد. ظرف ده سال پس از ترک سیگار، این احتمال کاهش یافته و به حد افراد غیر سیگاری با همان سن می‌رسد.

رژیم غذایی

رژیم غذایی و شیوه زندگی می‌تواند بر خط ابتلا به سرطان پروستات تاثیر بگذارد. این خطر برای افرادی که میزان مصرف کالری، چربی و شکر تصفیه شده در آنها بیشتر بوده و مصرف میوه و سبزیجات و ورزش آنها کمتر است، بیشتر خواهد بود. چاقی با افزایش خطر مرگ در اثر سرطان پروستات رابطه مستقیم دارد.

مراحل

درجه‌بندی و تعیین مرحله بیماری میزان پیشرفت سرطان و گسترش آن را مشخص می‌کند.

درجه‌بندی

در صورت تشخیص سرطان پروستات، متخصص آسیب‌شناس درجه‌ی آن را مشخص می‌کند. این درجه معیاری از روند رشد و گسترش تومور می‌باشد.

مراحل بیماری

مرحله سرطان نشان دهنده‌ی اندازه و گسترش سرطان است. مانند سایر تومورها، سرطانی که تنها بخش کوچکی از پروستات را درگیر کرده باشد، بهتر از سرطانی که در تمام این غده پخش شده است قابل درمان می‌باشد. سیستم مورد استفاده برای تعیین مرحله سرطان، سیستم TNM است که بیانگر ابتدای کلمات تومور، غدد فناوی و متاستاز به انگلیسی می‌باشد.

تشخیص سرطان پروستات

غربالگری

غربالگری زمانی است که برای یک بیماری تحت آزمایش قرار می‌گیرید حتی اگر هیچ علائمی وجود نداشته باشد. متخصصین از آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) و معاینه مقعد با انگشت (DRE) به منظور بررسی سرطان پروستات استفاده می‌کنند.

آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات

آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات روش اصلی برای کنترل سرطان پروستات است. این آزمایش خون، میزان آنتی ژن اختصاصی پروستات در خون را اندازه می‌گیرد. این آنتی‌ژن پروتئینی است که تنها توسط غده پروستات ساخته می‌شود.

میزان پروتئین یافت شده در خون یک مرد دارای پروستات سالم بسیار کم است. کم بودن آنتی ژن اختصاصی پروستات برای سلامت پروستات بهتر است. افزایش سریع این آنتی‌ژن ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل باشد.

معاینه مقعد با انگشت

معاینه مقعد با انگشت در حالی انجام می‌شود که مرد خم می‌شود یا به طرف پهلوی خود دراز می‌کشد. در این معاینه شکل یا ضخامت غیر عادی پروستات مورد بررسی قرار می‌گیرد. معاینه مقعد می‌تواند به پزشک برای یافتن مشکلات پروستات کمک کند.

نمونه‌برداری

نمونه‌برداری تنها روش برای تشخیص قطعی ابتلا به سرطان پروستات است. تصمیم برای انجام آن باید بر اساس نتایج آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات و معاینه مقعد با انگشت گیرد. مواردی مانند سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پروستات، نژاد، سابقه نمونه‌برداری و سایر عوامل سلامتی باید در نظر گرفته شوند.

پزشک در ابتدا از طریق سونوگرافی تصویری از پروستات تهیه می‌کند. وی اندازه، شکل و هر گونه اختلال در غده پروستات را کنترل می‌کند. سپس غده پروستات با استفاده از سوزنی که از طریق پروب وارد آن می‌شود، بی‌حس می‌گردد. پزشک بخشی از بافت پروستات را جدا می‌کند. معمولاً بسته به اندازه‌ی غده پروستات، نتایج آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات و نمونه‌های پیشین، ۱۰ یا تعداد بیشتری نمونه‌برداری انجام می‌شود.

درمان

تصمیم‌گیری در مورد اینکه چه درمانی باید انجام گیرد، می‌تواند پیچیده باشد. این انتخاب به مرحله و درجه سرطان و نیز سن و وضعیت سلامتی بیمار بستگی دارد. هنگام فکر کردن در مورد روش درمان، باید عوارض جانبی، تاثیرات طولانی مدت و عواقب هر کدام از آنها در نظر گرفته شوند.

برخی سرطان‌ها بسیار آرام رشد می‌کنند بطوری که ممکن است نیازی به درمان نباشد. اما برخی دیگر سریع رشد کرده و تهدید کننده حیات هستند. متخصص میزان آنتی‌ژن اختصاصی پروستات، مرحله سرطان، معیار گلیسون و نتایح نمونه‌برداری را بررسی خواهد کرد. نتایج این آزمایش‌ها به متخصص برای پیش‌بینی احتمال پیشرفت سرطان یا عود آن کمک می‌کنند.

گزینه‌های درمان سرطان پروستات عبارتند از:

مراقبت فعال

در مراقبت فعال از آزمایش‌های منظم آنتی‌ژن اختصاصی پروستات، معاینه مقعدی و بافت‌برداری برای کنترل بر سرطان استفاده می‌شود. در صورتی که سرطان شروع به رشد کند، پزشک ممکن است درمان‌هایی مانند جراحی یا پرتودرمانی را پیشنهاد نماید.

هدف از مراقبت فعال فراهم کردن امکان حفظ کیفیت زندگی مرد است. اقدام درمانی تنها در صورتی که بیماری دچار تغییر شود یا رشد کند، انجام می‌گیرد.

انتظار توأم با مراقبت

انتظار توأم با مراقبت در صورتی که سرطان پروستات موضعی داشته باشید و قصد انجام درمان را نداشته باشید، یک گزینه می‌باشد. این روش به معنی مراقبت بدون انجام درمان و در صورت پیشرفت سرطان شامل درمان تسکین دهنده‌ی درد است. دو مزیت این درمان، هزینه‌ی کم و عدم بروز عوارض می‌باشد.

این روش اگر بیمار مسن باشد و متقاضی مناسبی جهت انجام عمل جراحی یا پرتودرمانی نباشد، بهترین گزینه است. همچنین برای سالمندانی که دارای مشکلات سلامتی جدی هستند بطوری که درمان سرطان را دشوارتر می‌کنند، این روش مناسب می‌باشد.

پرتو درمانی

در پرتودرمانی از پرتوهای پر انرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این درمان می‌تواند به عنوان درمان اصلی برای سرطان پروستات استفاده شود (به جای جراحی). همچنین در صورتی که سرطان بطور کامل از بین نرود یا مجدداً بازگردد می‌توان از پرتودرمانی استفاده کرد. آزمایش‌های تصویربرداری به منظور تعیین محل دقیق تومور انجام می‌شوند. دو نوع پرتودرمانی وجود دارد:

سرمادرمانی

کرایوتراپی یا سرمادرمانی برای سرطان پروستات شامل منجمد کردن کنترل شده‌ی غده پروستات است. این عمل موجب نابود شدن سلول‌های سرطان می‌گردد. سرمادرمانی تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی نخاعی انجام خواهد شد. تصویر پروستات تهیه شده و اندازه‌گیری می‌شود و سپس این تصاویر بر روی یک صفحه نمایش داده می‌شوند.

سوزن‌های ریزی به نام پروب کرایو با کمک سونوگرافی وارد پروستات در زیر پوست می‌شوند. گاز آرگون یک توپ یخی ایجاد می‌کند که سلول‌های موجود در آن ناحیه را از بین می‌برد. نظارت دقیق خطر آسیب به بافت‌های مجاور را کاهش می‌دهد. این عمل معمولاً دو ساعت بطول می‌انجامد.

هورمون درمانی

سلول‌های سرطان پروستات جهت رشد وابسته به هورمون مردانه تستوسترون هستند. در هورمون درمانی از داروهایی برای انسداد یا کاهش تستوسترون و سایر هورمون‌های جنسی مردانه که به رشد سرطان کمک می‌کنند، استفاده می‌شود. این امر می‌تواند به توقف یا کاهش رشد و گسترش سرطان کمک کند. این روش برای مردانی که تصمیم می‌گیرند درمان‌های دیگری را انتخاب نکنند، استفاده می‌شود. همچنین برای مردانی که با سایر درمان‌ها قابل درمان نیستند، می‌توان از این روش استفاده کرد.

شیمی درمانی

در شیمی درمانی از داروهایی برای نابود کرد سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. داروها در جریان خون گردش می‌یابند. این داروها هر گونه سلول با رشد سریع از جمله سلول‌های سرطانی و غیرسرطانی در سرطان پروستات را می‌کشند. دوز دارو و دفعات استفاده از آن باید به دقت کنترل شود.

پیشگیری

هیچ روش شناخته شده‌ای برای پیشگیری از سرطان پروستات وجود ندارد. اما در صورتی که اقداماتی انجام دهید که برای سلامت قلب مفید هستند، سلامت پروستات نیز حفظ خواهد شد. رژیم غذایی مناسب، ورزش، کنترل وزن و عدم مصرف سیگار می‌توانند به بهبود سلامتی و کمک به جلوگیری از سرطان پروستات کمک کنند.